کتاب پیوست فرهنگی طراحی ساخت و بازسازی مدارس

کتاب پیوست فرهنگی طراحی ساخت و بازسازی مدارس

تا کنون در دستگاه تعلیم و تربیت در مقوله دانش افزایی و توانمند سازی دست­اندرکاران فضای مدارس اقدام قابل ملاحظه­ی صورت نگرفته است و بررسی­ها نشان می­دهد نقش و جایگاه فضای کالبدی و تجهیزات در توسعه و پیشرفت آموزش و پرورش و تامین نیازمندی­های روحی وروان و فیزیولوژ‍یکی دانش آموزان و تحقق اهداف تعلیم و تربیت کمتر مورد اعتنا واقع شده است، و دوره­ها و کارگاه­های آموزشی بیشتر در حوزه نیروی انسانی،‌ برنامه درسی و شیوه­های مدیریت و آشنایی با قوانین و مقررات و . . .  ، ‌در آموزش و پرورش مورد توجه است ولی در خصوص آموزش دست اندرکاران نسبت به مقوله فضا وتاثیرات فرهنگی و تربیتی آن به صورت منظم و سازمان یافته در قالب دوره­های آموزشی و انتشار کتب و نشریات کار جدی صورت نگرفته و این امر موجب فقر دانش و آگاهی دست اندرکاران تعلیم و تربیت نسبت به فضای کالبدی شده است.

از این رو در فرایند تدوین پیوست فرهنگی ساخت و ساز مدارس توسط موسسه فرهنگی پیوست نگاری افق، تدوین کتاب آموزشی برای مدیران مدارس و دست اندرکاران تعلیم و تربیت مورد توجه ویژه ای قرار گرفته است.

این اقدام در این راستا می­تواندگام نخست تلقی گردد و راه را برای توجه هر چه بیشتر به مقوله فضا و تجهیزات در مرحله طراحی،‌معماری و نگهداری بیش از پیش هموار کند.

مطالب این کتاب­، تلاشی است به منظور توسعه­ی بینش و نگرش مدیران مدارس نسبت به اهمیت و نقش فضاهای کالبدی و تجهیزات مدرسه در تربیت دانش آموزان و تقویت انگیزه و دانش و مهارت آنان برای حفظ و نگهداری و نیز بهره­برداری بهینه ازاین امکانات که در نه فصل به شرح ذیل تقدیم می­گردد:

فصل اول : موضوع تربیت از دیدگاه قرآن و سند تحول تعریف شده و اهمیت نقش فضا(کالبد)مدرسه در تعلیم و تربیت رسمی و عمومی تبیین گردیده است.

فصل دوم: با توجه به تعریفی که سند تحول از «مدرسه» و ساحتهای شش­گانه ی تربیت نموده، کارکردهای فضاهای داخلی آن مورد بررسی قرار گرفته است

فصل سوم: ویژگی­ها و خصوصیات فضاهای یک مدرسه ی مطلوب در ابعاد فرهنگی و تربیتی ، و نیز معماری معرفی شده است.

فصل چهارم: اهمیت موضوع روانشناسی محیط و ضرورت آشنایی مدیران با آن مورد بررسی قرار گرفته است  و به تاثیرات مهمی که فضا و محیط کالبدی مدرسه در رفتار و شخصیت و یادگیری و .. متربیان برجای می­گذارد اشاره شده است.

 فصل پنجم:  به علل و عوامل بروز رفتار های آسیب زایی به فضا و تجهیزات از منظر عوامل آموزشی، تربیتی و فرهنگی  پرداخته و برخی از نواقص و آسیب های فضا و تجهیزات مدارس را مورد بررسی قرار داده است.

 فصل ششم: آثار و پیامد های فرهنگی و تربیتی که  بر اثر نواقص و اشکالات فضا های مدارس بر بهره برداران وارد می شود مورد بررسی قرار گرفته است.

فصل هفتم:  ابتدا پاره­ای از مهمترین نواقص و آسیب­های وارده بر فضا تشریح شده، سپس به تبیین برخی از تاثیرات فرهنگی و تربیتی ناشی از این آسیب­ها پرداخته شده و نهایتاً راههایی برای پیشگیری از آسیب­ها و تاثیرات نامطلوب آنها ارائه  شده است.

 فصل هشتم: به بیان اهمیت  نقش عوامل سهیم در مدرسه به منظور ترغیب مدیران برای بهره­گیری از همه ی این ظرفیت­ها درجهت حفظ و بهره برداری مناسب از فضا و تجهیزات مدرسه پرداخته شده است.

فصل نهم: به آشنایی با سازمان نوسازی،‌توسعه و تجهیز مدارس کشور که یکی از مهم ترین ارگان های تاثیرگذار در امر فضا و تجهیزات مدارس است پرداخته شده و جایگاه تشکیلاتی این سازمان و اهداف و رویکردهای آن تبیین شده است.

کتاب پیوست فرهنگی پل خلیج فارس

پیوست فرهنگی پل خلیج فارس

هر گونه اقدامات و فعالیت های عمرانی و اقتصادی در منطقه منجر به دگرگونی اجتماعی و فرهنگی می گردد، از این رو توجه به آثار و پیامدهای این گونه اقدامات و لحاظ کردن آن در تصمیمات ضرورت پیوست فرهنگی را بیش از پیش نمایان می سازد؛ در تدوین پیوست فرهنگی شناسائی آثار و پیامدهای مثبت و منفی اجتماعی و فرهنگی هر طرح مهم مورد توجه قرار می گیرد؛ و با اعمال مدیریت مناسب، آثار منفی کنترل و آثار مثبت تقویت می شود. تا پیشرفت و توسعه منطقه متوازن و پایدار صورت گیرد. بطوریکه با عمران وآبادانی و اقدامات توسعه ای ظرفیت های فرهنگی و اجتماعی منطقه بیش از پیش شکوفا و به کار گرفته شود، و زمینه رشد و تعالی قابلیت های فرهنگی منطقه فراهم گردد تا چهره منطقه از ابعاد گوناگون متحول و با آهنگ متوازن به پیش رود.

غفلت از توجه به آثار و پیامدهای فرهنگی و اجتماعی اقدامات توسعه ای در منطقه می تواند در درازمدت به قابلیت ها و ظرفیت های فرهنگی و سرمایه های اجتماعی منطقه آسیب وارد نماید و نتایج پیشرفت های تک بعدی را در کامها تلخ و ناگوار سازد. از آنجا که با احداث پل، شاهد تحولات چشمگیر اقتصادی، عمرانی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی در سطح منطقه ای، ملی و حتی بین المللی خواهیم بود. از اینرو ضرورت وجود پیوست فرهنگی برای شناسائی آثار فرهنگی و اجتماعی این طرح مهم را تشخیص داد.

سرآغاز

ایران به لحاظ موقعیت جغرافیائی- اقتصادی ویژه خود و قرار گرفتن بین سه قاره آسیا، اروپا و آفریقا دارای برتری نسبی بارز در عرصه مبادلات تجاری و ترانزیتی است. بدین لحاظ می تواند از طریق ایجاد نهادها و زیر بناهای حمل و نقل چند وجهی به یک قطب مهّم تجاری و ترانزیتی جهان تبدیل شود.

جزیره قشم با برخورداری از وسعت سرزمینی قابل توجه حدود 1500کیلومتر مربع با 400کیلومتر ساحل مناسب برای ایجاد خدمات دریائی و گردشگری و دارا بودن سواحل عمیق که شرایط مناسبی برای احداث اسکله های بزرگ جهت پهلوگیری کشتی هائی به ظرفیت یکصد هزار تن و بالاتر را دارد و همچنین ایجاد بارانداز و تاسیسات و تجهیزات متناسب بندری و نزدیک بودن به سرزمین اصلی و دسترسی سریع به امکانات آن، وجود ذخایر غنی نفت و گاز طبیعی و برخورداری از جمعیت بومی و فراهم بودن نیروی کار ارزان و کافی برای هر گونه فعالیت و سرمایه گذاری در زمینه صنعت، بازرگانی و خدمات، می تواند کمک شایانی به رشد و شکوفائی اقتصاد کشور داشته باشد.

وسعت جزیره و قرار گرفتن آن در کنار بزرگ ترین گذرگاه تجاری جهان، حمل و نقل بخش اعظم انرژی از کنار آن از یکسو و وجود زیرساخت های اقتصادی برای توسعه صنایع و تجارت، امکانات و محیط مناسب برای صنعت گردشگری داخلی و بین المللی، توسعه سطوح مختلف مراکز آموزشی و تربیت نسل تازه ای از جوانان تحصیل کرده از سوی دیگر، شرایطی را آماده کرده است که با ساخت پل عظیم خلیج فارس و ارتباط ارزان و روان جاده ای و ریلی جزیره با سراسر میهن اسلامی، انتظار می رود این سرزمین با شتابی بیش از گذشته به سمت پیشرفت و توسعه حرکت نماید.

سازمان منطقه آزاد قشم در طول حیات خویش توانسته است با همکاری و مساعدت مردم مومن و همراه جزیره گام های بلندی برای توسعه و پیشرفت اقتصادی و اجتماعی این قطعه از ایران اسلامی بردارد. لیکن اهمیت راهبردی و ظرفیت های مختلف این جزیره وسیع و فراهم شدن امکانات زیربنائی هر روز، زمینه های تازه ای را برای اقدامات سازنده تر باز می کند.

مدیریت سازمان منطقه آزاد قشم اعتقاد دارد اجرای هر گونه اقدام توسعه ای در سطح جزیره براساس رویکرد عمدتاً اقتصادی و بدون ملاحظه تاثیرات زیست محیطی، فرهنگی و اجتماعی که از خود به جا می گذارد می تواندآثار و پیامدهای نامطلوبی را از خود به جا گذارد.

و این بی توجهی می تواند انبوهی از مسائل نظیر تخریب محیط زیست، ایجاد تضاد میان دولت و مردم، آسیب های اجتماعی و فرهنگی، نقض حقوق قانونی مردم و ایجاد تبعیض های اجتماعی و فرهنگی را نیز به همراه داشته باشد.

از این رو در این مرحله که با ساخت پل استراتژیک خلیج فارس فصل تازه ای در تحولات این جزیره آغاز می شود. توسعه پایدار و متوازن و گسترش کمی و کیفی تمامی بخش ها و زیر بخش های اقتصادی- اجتماعی و فرهنگی و ارتقاء کلیه شاخص های توسعه با تاکید بر بهره گیری از موقعیّت ممتاز منطقه آزاد تجاری صنعتی جزیره قشم در دستور کار مسئولین سازمان منطقه آزاد قرار گرفته است.

با چنین رویکردی مدیریت منطقه آزاد قشم فرصت را مغتنم شمرده و در پاسخ به رهنمودهای مقام معظم رهبری دائر بر ضرورت تدوین پیوست فرهنگی برای طرح های مهّم با تنظیم قراردادی با موسسه پیوست نگاری فرهنگی افق وابسته به پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی نسبت به تدوین پیوست فرهنگی برای آثار فرهنگی و اجتماعی ناشی از احداث پل بزرگ خلیج فارس در تحولات عمومی جزیره قشم اقدام نموده است.

خوشبختانه مسئولین و کارشناسان این موسسه علمی با برخوردی متعهدانه و متناسب با اینگونه مطالعات توانسته اند با تعامل گسترده با همه مدیران، کارشناسان، نخبگان در همه سازمان ها و دستگاه های اجرائی و همچنین نظرسنجی های دقیق از اقشار مختلف جامعه، نسبت به شناسائی آثار مثبت و سازنده و همچنین چالش های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی تحولات گذشته و در پیوند با این تحوّل جدید، یعنی احداث این پل بزرگ، شناخت جامعی از مسائل و راهبردهای اصلاح آن بدست آورد.

از آن جهت که انجام مطالعات فرهنگی و اجتماعی در قالب پیوست فرهنگی و در پاسخگوئی به ماده 2 برنامه پنجم توسعه کشور برای اولین بار صورت گرفته و موسسه مطالعه کننده تلاش نموده علاوه بر آثار و پیامدهای احداث پل تحلیلی جامع از مسائل فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و تاثیر آن بر تحولات اقتصادی ارائه دهد. پیشنهاد گردید بخش هائی از نتایج مطالعات که می تواند در قالب کتاب منتشر شود تدوین و چاپ گردد. و این تجربه ارزشمند دراختیاردانشگاه ها، سازمان ها و همه مجریان طرح های مهم کشور قرار گیرد.

بنا بر گزارش مسئولین موسسه مطالعه کننده، در طول انجام مطالعات میدانی این تحقیق، مدیران سازمان ها و نهادهای مختلف جزیره و همین طور مدیران و کارشناسان بخش های مختلف سازمان منطقه آزاد قشم بویژه مدیر و کارشناسان مرکز پژوهش های توسعه و مطالعات راهبردی، همکاری و همدلی بسیار ارزشمندی برای طرح نقطه نظرات خود داشته اند و این همکاری نقش زیادی در دستیابی به ریشه های بسیاری از تصمیمات مدیریتی در گذشته و آثار و پیامدهای فرهنگی و اجتماعی آن داشته است و امکان پیش بینی تحولات آینده رافراهم نموده است، از این رو وظیفه خود می دانم از همه این عزیزان تقدیر و تشکر نمایم، امید است ادامه مطالعات بتواند راهکارهای عملی توسعه جامع جزیره را در همه ابعاد فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی فراهم ساخته و سازمان منطقه آزاد قشم، ظرفیت های خود را متناسب با تحولات جدید بازسازی نموده و بیش از پیش کیفیت خدمات خود به مردم شریف جزیره و همه عزیزانی که برای مشارکت در سازندگی آن حضوری موثر پیدا می کنند را افزایش دهد.

خدا دوباره گفته محمد

چقدر جای مادر خالی است

آن روزها
نه کعبه طاقت داشت
نه اذان
کعبه را اشک بر میداشت
و اذان در نیمه راه، غم را شهادت میداد
بس که فاطمه بیتاب محمد میشد

لابد اگر بودی علی جان

بلال دوباره میشد اذان بگوید
بس که عطر پیامبر میدهی

راه که میروی
خیال میکنم حالاست که
جبرئیل قرآن را دوباره
تحفه بیاورد

من که می گویم اصلا
بیا امروز تو شیخ جماعت باش
مسجد میشود همان مسجد روزهای محمد
خدا را چه دیدی
شاید فاطمه هم به تماشات آمد

طاقتت کدام تاسوعا تمام شد؟

گیرم که روضه جانت را آتش زده بود
میماندی لااقل طفلکت بار اول
بگوید بابا

گیرم که شام و خرابه خرابت کرده بود
حیف قد وبالایت نبود
که شده تنها خاطره ای در دوردست خیال عروس؟

طاقتت کدام تاسوعا تمام شد؟
ما هم هیئتی بودیم دیگر،
ببین چه خوب سینه میزنیم!

گیرم صدای العطش از سمت خیمه ها بلند شده
دندان روی جگر میگذاشتی
باران شاید میگرفت...

زیر کدام علم سینه زدی؟
کدام جای روضه بود که ما نشنیدیم؟

پیرهن سیاهت را کدام دست
بر قامتت دوخته بود
که در دم آخر
از کوچه ای که باز کرده بودیم
راهت را کشیدی و رفتی کنار خیمه ها

که باران سنگ نبارد
که آتش نیفتد به جان اهل حرم

من مانده ام در کار چشمهات

بردنت به خیمه ها سخت است

سخت تر از جمع دوباره ی آب

آبی که

از کف رفته باشد

نمی آیی؟

تمام خیمه منتظر تو است

تو در فکر آبی هنوز ؟

من مانده ام در کار چشمهات

که جامانده

در خاطره ی قطره های آب

جان را گره زده بودی به قطره های آب؟

آخر روان شده ای

با تمام قطعه های تنت در دشت.

چقدر زخم...زخم... چشم زخم

من که و ان یکاد خوانده بودم برایت

انگار نمی آیی

کنار مشک
می مانی؟

اینجا کسی تشنه نیست

دوردست

باران سنگ گرفته

حرف ازدحام است

در تراکم تیغ و تیر

اینجا

هیچ کودکی حرف آب را

در خیمه ها تکرار نمی کند

قول داده اند کودکان به هم

به شرطی که ماه

تنها همین یکبار

جای آسمان

از گوشه‌ای در علقمه  طلوع کند

اینجا

در خیمه ها

 کودکی تشنه نیست

حرف آب نیست

به شرطی که آنجا

حرف دستهایت نباشد

جدا از تن

من الغریب الی الحبیب

نقل است در روزگار جوانی خانه‌شان میزبان علی و پسرانش بود. بر بام  به انتظار نشسته بود و راه را میکاوید. از دور که میهمانان را دید خواست به شوق بدود و خبر را برساند. افتاد و دیگر نفس نکشید. مرده بود. جوان را در اتاقی پنهان کردند محض خاطر میهمانان.
میهمانان سراغش را گرفتند و ماجرا را فهمیدند. حسین کنارش نشست و صدایش کرد. جوان نفس نمی کشید. حسین دوباره صدایش کرد. جوان چشمهایش را گشود.

***
باران تیغ و شمشیر هم که ببارد
مرگ هزار بار
از دهان شمشیر پیکرت را هم
بوسیده باشد
خانه باشی
یا در صحرای بلا
چشم می گشایی
وقتی حسین بگوید
حبیب

از گهواره علم پیدا نبود

محض عطش نبود
بر سر دستان پدر
کوچکترین سرباز
علمدار را جست و جو میکرد
که در غوغای فرات
از گهواره علم پیدا نبود

در بلندترین جای صجرا
جایی به روی نی
کوچکترین ستاره
سری میان سرها بود
در انتظار ماه

سحرگاه تمام کوچه ها به مسجد میروند

این سحر انگار

تمام کوچه های کوفه به مسجد می روند

و انگار

تمام مسجدها به سمت مدینه نماز می خوانند

و مدینه انگار تنها تو هستی

این سحر انگار

کوچه به انتهای دلتنگی می رسد

و انگار

محض خاطر تو

فاطمه جان

باید خضاب کنم

سلام بر دستهای بسته

وقتی که یک عمر

با داستان دستها بزرگ شوی

و با روضه های دست علم گیر

قد کشیده باشی

اعجاز ایستادن علم در کنار فرات

در غوغای غربت

از اصول دینت میشود

وقتی که یک عمر

در کوچه برای دستهای حیدری

در فصل بند

جان داده باشی

علمت افتادنی نیست

حتی اگر

175 مرتبه دستهایت را ببندند

و در خروارها خاک صدایت را انکار کنند

برای ایستادن علم

دست لازم نیست

از بندها هم کاری نمی‌آید

باد همیشه دارد

به پرچم پسران علی می‌وزد